Czemu oczy wysychają? | Wszystko dla zdrowia i urody, porady kulinarne Uroda i Zdrowie - serwis nie tylko dla kobiet!

Czemu oczy wysychają?

18 sierpnia 2010, dodał: Redakcja
Artykuł zewnętrzny

Share and Enjoy !

Shares
Kiedy wielkie żółwice morskie raz do roku wypełzają na kilka godzin na plaże, by tam znieść i zagrzebać w piachu jajka, z oczu bezustannie płyną im grubymi kroplami łzy. Ludzie wierzą, że samice płaczą z żalu za swoim potomstwem, którego nigdy nie dane im będzie oglądać. Inni mówią, że łzy ochraniają oczy tych morskich stworzeń przed wyschnięciem. To legendy, choć jak w każdej legendzie jest w nich ziarno prawdy. Kapiąca spod oczu żółwic wydzielina pozwala im pozbyć się nadmiaru soli z organizmu. Ale oczy rzeczywiście mogą wyschnąć, jeśli nie nawilżają ich łzy. Tyle tylko, że nie żółwiom morskim, ale nam, ludziom
Zespół suchego oka należy do jednych z najczęstszych schorzeń okulistycznych. Jest chorobą złożoną, ponieważ na jej obraz mają wpływ zarówno czynniki okulistyczne, jak i środowiskowe (uwarunkowania genetyczne, ogólny stan zdrowia, nastrój, wykonywana praca). Objawy zespołu suchego oka nasilają się w sezonie grzewczym, bo powietrze w pomieszczeniach jest suche. Jednak wiosną dolegliwości mogą nie minąć, jeśli przez wiele godzin dziennie patrzysz w monitor komputera. Wtedy rzadziej mrugasz powiekami, a ruch ten pobudza wydzielanie łez. Przyczyną złego nawilżenia oczu mogą też być starzenie się, palenie papierosów, „zawirowania” hormonalne (związane z ciążą, menopauzą, antykoncepcją hormonalną), niektóre leki oraz choroby (np. zespół Sjögrena, nadczynność tarczycy). Co piąty pacjent zgłaszający się do okulisty skarży się na dolegliwości, które mogą być powiązane z zespołem suchego oka. Liczba chorych rośnie, bo przebywamy w klimatyzowanych lub ogrzewanych pomieszczeniach, jesteśmy narażeni na dym papierosowy, kurz i zanieczyszczenia. 80% pacjentów leczących się na zespół suchego oka to panie w wieku 40-60 lat. Dzieje się tak z powodu wahań poziomu hormonów – estrogeny odpowiedzialne są m.in. za gospodarkę wodną. Podczas menstruacji, ciąży oraz menopauzy produkcja łez może więc ulec spowolnieniu. Ale także w cukrzycy czy problemach z tarczycą. Przyczyną choroby może być też zniszczenie gruczołów łzowych przez procesy zapalne. Czynnikiem ryzyka jest noszenie soczewek kontaktowych (objawów zespołu suchego oka doświadcza blisko połowa ich użytkowników). Pacjentów z tym schorzeniem dzieli się na dwie grupy. Pierwsza to osoby, których oko, a dokładniej gruczoły łzowe wydzielają za mało łez. Dużo większą grupę pacjentów stanowią jednak ci, u których zespół suchego oka spowodowany jest zmianami w składzie ilościowym i jakościowym łez. Oni, poza już wymienionymi objawami, często skarżą się na uczucie szczypania pod powiekami. Na wysychanie oczu narzekają również kobiety biorące środki antykoncepcyjne lub stosujące hormonalną terapię zastępczą.
Nasze łzy to wcale nie woda, lecz bardzo złożona, kilkuwarstwowa substancja (film łzowy). Najbliższa oku jest warstwa śluzowa wytwarzana w kubkowatych komórkach spojówki. Wygładza powierzchnię rogówki, umożliwia rozprowadzenie łez i zapewnia ich przyleganie do powierzchni oka. Film łzowy powinien szybko po każdym mrugnięciu stworzyć równą gładką powierzchnię na rogówce oka. Warstwa mucyn, znacznie obniża napięcie powierzchniowe filmu łzowego i umożliwia warstwie wodnej równomierne i szybkie pokrycie powierzchni nabłonka. Zaburzenia w prawidłowej budowie i strukturze tej warstwy mogą powodować uszkodzenia nabłonka rogówki, nawet gdy ilość produkowanych łez jest prawidłowa. Grubość tej warstwy ocenia się na około 0.02-0.05 um. Jednakże spotyka się również wśród badaczy opinie, że warstwa mucyn razem z warstwą wodną tworzą swoistego rodzaju żel, którego skład i jego właściwości zmieniają się stopniowo (gradientowo) od nabłonka do warstwy lipidów. Następna warstwa, środkowa, to część wodnista produkowana przez gruczoły łzowe. W niej rozpuszczony jest tlen i substancje odżywcze dla pozbawionej naczyń krwionośnych rogówki, a także substancje antybakteryjne, które chronią oko przed zakażeniami. Warstwa wodna odpowiada więc za tworzenie właściwego środowiska dla komórek nabłonka, dostarczając podstawowych składników odżywczych i tlenu do rogówki, umożliwiając przemieszczanie się komórek, jak również wymywanie produktów przemiany materii, składników toksycznych i ciał obcych. Trzecia, zewnętrzna, jest cienka warstwa tłuszczowa powstająca w gruczołach tarczkowych i przyrzęsowych. Ma ona za zadanie ograniczenie odparowywania wody z łez, natłuszcza, smaruje, zmniejsza tarcie i zapobiega wypływaniu cieczy łzowej poza powieki. Warstwa lipidów najprawdopodobniej odgrywa również rolę elastycznej błony, która jest odpowiedzialna za szybkie wyrównanie się powierzchni filmu łzowego zaraz po mrugnięciu. Podczas każdorazowego zamykania powiek poszczególne składniki łez wytworzone przez gruczoły rozprowadzane są na rogówce oka, podczas gdy łzy „zużyte”, zanieczyszczone pyłkami, drobinami, które osadziły się, gdy oko było otwarte, wypychane są przez kanały łzowe do przewodu nosowo łzowego. Jeśli którykolwiek z tych trzech elementów zacznie szwankować, oko nie będzie wystarczająco chronione, odżywiane i utrzymywane w dobrej kondycji. Oko może być niedostatecznie zwilżane, ochronna warstewka płynu może zbyt szybko parować albo nie przylegać dość długo do rogówki. Prowadzi to do wystąpienia objawów znanych jako zespół suchego oka.

Rodzaje łez:

1) Bazowe. Wydzielane są w niewielkiej ilości przez cały czas. Nawilżają oczy, chronią rogówkę przed tarciem przez powieki, zapewniają dobrą jakość widzenia.
2) Obronne. Pojawiają się w dużej ilości, gdy oko zostaje podrażnione, np. przez dym, kurz czy związki chemiczne. Są odruchem obronnym. Zawierają więcej wody niż łzy bazowe, uboższe są zaś w lipidy (tłuszcze). Ich zadaniem jest zneutralizowanie szkodliwych dla oka czynników.
3) Emocjonalne. Obficie ciekną z oczu, gdy płaczesz. Bogatsze są w lipidy niż łzy bazowe. Co ciekawe impuls nerwowy, który prowokuje płacz, jednocześnie powoduje wydzielanie naturalnych substancji uspokajających.
W normalnym, zdrowym oku przerwa w filmie łzowym powstaje dopiero po 20 sekundach od mrugnięcia. Jeżeli zatem mrugamy co około 4 sekundy, to przerwa w filmie łzowym w ogóle nie jest obserwowana. W przypadku tak zwanego zespołu suchego oka, kiedy produkcja łez jest mniejsza, niż w oku zdrowym, do powstawania przerwy w filmie łzowym, a więc do wysychania komórek nabłonka, dochodzić może zaraz po mrugnięciu. Odczuwamy wtedy dyskomfort widzenia i uczucie pieczenia w oku, czasami mylnie interpretowane, jako zapalenie spojówek. Zespół suchego oka to nie tylko uciążliwa, ale też groźna dolegliwość. Powoduje złuszczanie się nabłonka gałki ocznej, który ją chroni przed wnikaniem mikroorganizmów i zakażeniami. Pozbawione ochrony rogówka i spojówka ulegają uszkodzeniom, które mogą doprowadzić nawet do utraty wzroku. Poza funkcjami ochronnymi i odżywczymi cieniutka warstewka cieczy zwilżająca oko ma też inne funkcje. Załamuje światło, przyczyniając się do skupienia obrazów na siatkówce, przy czym czyni to znacznie skuteczniej niż sama rogówka i soczewka (zdolność skupiająca powłoki łez to 60 dioptrii, rogówki – około 42 dioptrii, a soczewki – 22 dioptrii). Jej częściowy brak może więc mieć istotny wpływ na pogorszenie się ostrości wzroku.
Pacjent podejrzany o zespół suchego oka zostaje poddany przede wszystkim tzw. testowi Schirmera. Pozwala on ocenić, ile łez produkuje oko w ciągu pięciu minut. Łzy nasączają paseczek cieniutkiej bibułki umieszczonej pod dolnymi powiekami. Jeśli mokre będzie przynajmniej 15 mm bibułki, ilość wytwarzanych łez jest prawidłowa. Wynik poniżej 5 mm świadczy o chorobie. Kolejnym badaniem jest test stabilności łez – BUT (tzw. czas przerwania filmu łzowego). Ocenia się, jak długo łza pokrywa powierzchnię oka. Najczęściej stosowany jest test przerwania filmu łzowego z fluoresceiną, tzw. FBUT. Dodatkowo ogląda się łzy pod mikroskopem, by dokładnie poznać ich własności fizyczne i skład. Lekarz ocenia menisk (kształt kropli) i obecność złuszczonych komórek albo niteczek śluzu. Terapia obejmuje przede wszystkim leczenie objawowe, tj. mające na celu niwelowanie przykrych skutków choroby. Stosuje się płyny i żele zastępujące łzy, nawilżające i odżywiające powierzchnię oka, leki stymulujące wydzielanie łez, leki mukolityczne (rozrzedzające wydzieliny), preparaty z witaminą A. Sztuczne łzy, choć bezpieczne, czasem powodują uczulenia. Częstość stosowania sztucznej łzy zależy od stopnia zaawansowania choroby. Niekiedy oko należy zwilżać nawet co godzinę, praktycznie do końca życia. W zaawansowanych fazach choroby wprowadza się maleńkie zatyczki do kanalików odprowadzających łzy albo nawet zamyka się je na stałe operacyjnie przy użyciu lasera. Dzięki temu własne łzy pacjenta pozostają dłużej w oku. Jeśli przyczyną dolegliwości jest niedomykalność powiek albo zmiany nabłonka rogówki, zakłada się specjalne, lecznicze miękkie soczewki kontaktowe, które obejmują oko gładką, wilgotną warstwą. Na taką soczewkę również należy często zakraplać preparaty sztucznych łez, żeby zapobiec jej wysychaniu i odkładaniu się zanieczyszczeń. Czasami konieczne jest operacyjne ustawienie powiek, tak żeby przylegały do oka.
W wielu przypadkach można zapobiec objawom suchego oka przez ograniczanie stosowania klimatyzacji, dobre nawilżanie, wietrzenie pomieszczeń i racjonalne dozowanie czasu, jaki spędzamy, wpatrując się w monitor komputera czy TV. Należy zadbać o wygodę na stanowisku pracy: odległość od monitora powinna wynosić ok. 70 cm, a sam ekran najlepiej ustawić tak, aby jego górna krawędź była poniżej poziomu oczu. To dlatego, że gdy patrzymy w dół, szpara powiekowa jest mniejsza niż wtedy, kiedy kierujemy wzrok na wprost lub do góry, i oko nie tak szybko się przesusza. Warto robić sobie kilkuminutowe przerwy, zamknąć oczy lub popatrzeć w dal, a w czasie pracy starać się nabrać nawyku częstszego mrugania. Jeśli oczy zaczynają piec, pomasujmy kciukami górne powieki. Znajdują się w nich gruczoły łojowe, które rozprowadzają warstwę tłuszczową na powierzchni oka. Kto się tak zatraca w pracy, że zapomina o mruganiu, może wspomóc się specjalnym elektronicznym przypominaczem. To szybka nakładana na okulary wyposażona w czujnik śledzący powiekę.

Nawilżanie to podstawa:

1) Płacz jest dla oczu niczym oczyszczająca kąpiel, ale że nie jest częsta, stosuj inne metody zapobiegające ich wysychaniu.
2) Nawilżaj powietrze w pomieszczeniach. Wietrz je często, zawieszaj na kaloryferach pojemniki z wodą.
3) Jeśli spędzasz dużo czasu przed komputerem, rób co godzinę kilkuminutowe przerwy w pracy.
4) Gdy poczujesz, że oczy są suche, intensywnie mrugaj powiekami.
5) Używaj kropli nawilżających, które zastępują naturalne łzy i pomagają zregenerować rogówkę.
6) Przyjmuj kapsułki z kwasami omega-3. Nie tylko zapobiegają zwyrodnieniom siatkówki, ale i zespołowi suchego oka. Efekty ich działania widoczne są po kilku miesiącach.
Elementem profilaktyki jest też właściwa dieta – nie może w niej zabraknąć przede wszystkim witaminy A i nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3. Niedobór witaminy A uszkadza komórki kubkowe odpowiedzialne za wytworzenie warstwy śluzowej łez i może być przyczyną suchości spojówek. Źródłem witaminy A są produkty pochodzenia zwierzęcego: mleko i przetwory mleczne, masło, jaja, niektóre tłuste ryby, wątroba i żółtka jaj. Z kolei kwasy omega-3 poprawiają ukrwienie oka, zaś ich niedostatek zwiększa ryzyko wystąpienia zespołu suchego oka. Kwasy omega-3 można znaleźć w tłustych rybach morskich (np. w łososiu, makreli, halibucie, sardynkach i śledziach), a także w soi, dyni i orzechach włoskich. W zapobieganiu chorobom okulistycznym bardzo istotne są też minerały: cynk, selen, magnez, molibden, a z innych witamin beta-karoten i witaminy z grupy B niezbędne do prawidłowego funkcjonowania nerwu wzrokowego oraz dwa specyficzne białka – luteina i zeaksantyna. Tych substancji organizm sam nie wytwarza, musi pozyskiwać je z pożywienia. Apteki oferują wiele preparatów z grupy suplementów diety, które zawierają wszystkie ważne dla oczu składniki odżywcze. Są to wyciągi z miłorzębu japońskiego i z borówki czernicy (czarnej jagody), dla osób ze zmianami zwyrodnieniowymi siatkówki, z dużą krótkowzrocznością, a także intensywnie pracują wzrokiem.
Skoro dobrnęliście do końca artykułu, pozwólcie teraz odpocząć swoim oczom. Spójrzcie przed siebie i pomrugajcie sobie zdrowo…

Zobacz również:

  1. Kiedy oczy są zmęczone
  2. Skuteczne maseczki do cery suchej
  3. Choroba ludzi, którzy nie płaczą
  4. Oczyść swój organizm z toksyn

Share and Enjoy !

Shares


Możesz śledzić wszystkie odpowiedzi do tego wpisu poprzez kanał .

Dodaj komentarz