Trzecia płeć czyli czym jest hermafrodytyzm?

[Platon]

Obojnactwo dzieli się zazwyczaj na obojnactwo prawdziwe, obojnactwo rzekome żeńskie i obojnactwo rzekome męskie. Należy mieć jednak na względzie możliwość wymieszania się tych form, co prowadzi do innych, atypowych postaci obojnactwa. Obojnactwo prawdziwe, wynikające z zaburzeń różnicowania gonad, jest bardzo rzadkie. Cechuje się ono obecnością u tej samej osoby tkanki jądra i jajnika (współobecność jądra i jajnika = gonady obupłciowe). Po jednej stronie znajduje się jądro, a po drugiej jajnik, lub jedna gonada zawiera elementy struktury jądra i jajnika (gonada obojnacza, łac. ovotestis). Wygląd zewnętrznych narządów płciowych u noworodka utrudnia ustalenie płci. Wewnętrzne i zewnętrzne narządy płciowe są zwykle obojnacze, ale mogą być męskie albo żeńskie w zależności od aktywności hormonalnej jądra w okresie płodowym. Obojnactwem rzekomym nazywa się powstanie form pośrednich budowy narządów płciowych między męskimi a żeńskimi przy obecności jąder lub jajników lub ich form szczątkowych. Obojnactwo rzekome żeńskie charakteryzuje się tym, że pomimo obecności jajników, zewnętrzne narządy płciowe mają wygląd męski i występują somatyczne cechy maskulinizacji(męski fenotyp), androgenizacji lub wirylizacji oraz brak chromosomu Y. Obojnactwo rzekome męskie – gonadom męskim towarzyszą zewnętrzne narządy płciowe typu kobiecego, a w kariotypie występuje chromosom Y lub przynajmniej jego marker molekularny (SRY).

Szacuje się, że obojnactwo występuje w przypadku od 1/500 do 1/1500 żywych urodzin. Tak duży przedział rozbieżności wynika z faktu, że bardzo trudno jest zdefiniować „zasadnicze” lub „istotne” cechy, którymi różni się męska i kobieca anatomia. Na postawie badań Fausto-Sterling i wsp. (2000), około 1% populacji wykazuje pewien stopień interseksualności, a około 0,1%-0,2% populacji wymaga ingerencji medycznej. Interseksualizm w latach 2000–2002 występował w krajach europejskich z częstością 0,58/10 000 żywo urodzonych noworodków, w Polsce 0,64/10 000. Najczęstszą przyczyną obojnactwa rzekomego żeńskiego jest wrodzony przerost nadnerczy.
W Perth mieszka pierwsza w Australii, a prawdopodobnie także na świecie, osoba, w której dokumentach znajduje się potwierdzenie, że nie każdy musi być mężczyzną lub kobietą. Alex MacFarlane (48 lat) jest osobą interseksualną i chciała, aby ten fakt znalazł potwierdzenie w jej paszporcie. Alex ma kariotyp 47XXY, czyli jest dotknięta jedną z form hermafrodytyzmu, z którą rodzi się jedno na 1500 do 2000 dzieci (kobiety mają kariotyp (zespół chromosomów) 46XX, a mężczyźni – 46 XY). Ministerstwo Spraw Zagranicznych i Handlu początkowo opierało się jej żądaniom, utrzymując, że jego system komputerowy nie dopuszcza innych liter niż F lub M (F=kobieta, M=mężczyzna) w polu „płeć” w paszporcie. Alex uważała, że wybierając M lub F, tak czy inaczej skłamie. „Oszustwo pozostaje oszustwem, niezależnie od ułomności systemów ministerstwa” – mówi Alex. Pod koniec 2003 r., po wielomiesięcznej korespondencji z Alex i interwencji dziennikarzy The West Australian, ministerstwo zajęło się sprawą ponownie i postanowiło tak zmodyfikować swój system wydawania paszportów, aby dopuszczał literę X w polu „płeć”. X oznacza płeć nieokreśloną lub interseksualizm i jest jedyną inną kategorią płci, jaką dopuszczają wytyczne Międzynarodowej Organizacji Lotnictwa Cywilnego określające format paszportów odczytywanych komputerowo. Po przeprowadzeniu sondy wśród osób interseksualnych w innych krajach Alex jest zdania, że wyznaczyła precedens na skalę światową.

Jak podają media hermafrodytą jest Caster Semenya, lekkoatletyczka, która jednak jak do tej pory nie przyznała się. Jednakże manipulacje płcią w sportu są znane. Do najbardziej spektakularnych należy sprawa Stanisławy Walasiewicz, mistrzyni olimpijskiej w biegu na 100 m w Los Angeles (1932 r.) i wicemistrzyni olimpijskiej również na dystansie 100 m w Berlinie (1936 r.) oraz autorki 37 rekordów świata, która jako kobieta występowała w polskiej reprezentacji. W 1980 roku Stanisława Walasiewicz została zastrzelona przez rabusia pod sklepem w Cleveland w USA. Podczas sekcji zwłok okazało się, że podająca się za kobietę Stanisława ma zarówno męskie jak i żeńskie narządy płciowe. Nigdy nie odebrano jej złotego medalu olimpijskiego, a po wykryciu, że była mężczyzną w kraju została zakwalifikowana do grona 20 najwybitniejszych polskich sportsmenek wszechczasów. Podobny problem przed II wojną światową miała Zofia Smętek, rekordzistka Polski kobiet w rzucie oszczepem. Pod koniec lat 30 Zofia Smętek stała się Józefem Smętkiem, który reprezentował, jako piłkarz pierwszoligową Warszawiankę. W 1939 r. Józef Smętek wziął udział w kampanii wrześniowej. Jeszce inny przypadek dotyczył Dory Ratjen (1918-2008), właściwie Horst Ratjen lub Herman Ratjen, niemieckiego lekkoatlety, który w XX-leciu międzywojennym startował w zawodach lekkoatletycznych podając się za kobietę. W 1936 r. Dora Ratjen brał udział w Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 r., gdzie w skoku wzwyż kobiet zajął czwarte miejsce. W 1938 r. w mistrzostwach Europy w Wiedniu Ratjen zajął w kobiecym skoku wzwyż pierwsze miejsce, bijąc jednocześnie wynikiem 1,70 m rekord świata. Po zawodach odkryto, że Ratjen był hermafrodytą. Niemiecka Federacja lekkiej Atletyki wycofała Ratjen z zawodów, odbierając mu zarówno rekord jak i mistrzostwo świata. Lady Gaga sama przyznaje się do obojnactwa, jednak w przypadku tej gwiazdy, wszystko wydaje się być możliwe. Mogłaby nawet powiedzieć, że jest kosmitką.

W USA pierwszą operację narządów płciowych obojnaczych przeprowadzono w latach 70-tych, w Polsce są one możliwe od ponad 10 lat. I od tamtego czasu już około 2 tysiące osób podjęło próbę zmiany płci. W Stanach Zjednoczonych żyje 40 tys. mężczyzn, którzy przekształcili się w kobiety. Kobiet przeobrażonych w mężczyzn jest znacznie mniej. W Polsce osobom nie zgadzającym się z własną płcią pomocy hormonalnej i chirurgicznej udziela między innymi Zakład Seksuologii i Patologii Więzi Międzyludzkich w Warszawie. Jak ocenia jego pracownik, dr Stanisław Dulko, psychiczne poczucie przynależności do płci przeciwnej ma jedna Polka na 30 tys., a transseksualny mężczyzna rodzi się u nas na 120 tys. porodów. Jeśli noworodek ma zarówno genitalia męskie, jak i żeńskie, usuwa męskie. Ten kierunek „naprawy” jest technicznie łatwiejszy. W rezultacie niemal wszystkie niemowlęta poddane takim zabiegom muszą spędzić resztę życia jako kobiety. W literaturze anglosaskiej ten rodzaj interwencji chirurgicznej określa się jako sex management – zarządzanie płcią. Jay Hayes-Light, szef brytyjskiej organizacji UK Intersex Association, uważa, że interwencja lekarzy ma tylko podporządkować wygląd tych ludzi standardom uznanym przez społeczeństwo za normalne. Ich uczucia nikogo nie obchodzą. Utworzenie i utrzymanie wybranej płci wymaga także innych zabiegów w późniejszym okresie, na przykład operowania piersi u mężczyzny czy dawkowania hormonów wspomagających i rozwijających cechy danej płci. Skutki podobnych zabiegów i operacji bywają często katastrofalne. Poddane im osoby nie zawsze utożsamiają się z narzuconą płcią i żądają rekonstrukcji narządów płciowych, z którymi się urodziły. Czasami doprowadza to do wielu tragedii osobistych.
W Stanach Zjednoczonych powstało Stowarzyszenie Hermafrodytów – Intersex Society of North America. Założycielka, Cheryl Chase, przekonuje, że ludzie nie dzielą się tylko na kobiety i mężczyzn, że istnieje jeszcze płeć pośrednia. Ona sama jest tego dowodem. Urodziła się z męskimi i kobiecymi narządami płciowymi. Stowarzyszenie postuluje, żeby zaniechać operacji, a właściwie kastracji dzieci obojnaczych, a hermafrodytyzm uznać za trzecią płeć. Przekonują bowiem, że takie operacje robią więcej szkody niż pożytku. Poza problemami z identyfikacją z własną płcią, kobiety, które po urodzeniu zostały przerobione z obojnaków na dziewczynki, często są bezpłodne. IS zauważa, że takie operacje mają jedynie na celu przycięcie hermafrodytów do norm społecznych. Tylko czy społeczeństwo jest gotowe na to, żeby przyjąć do wiadomości, że poza kobietami i mężczyznami istnieje trzecia płeć? Zapewne nie, ale jak podkreślają hermafrodyci, jeszcze nie tak dawno nie przyjmowano do wiadomości, że osoby tej same płci mogą tworzyć związek. Dlatego ich zdaniem warto walczyć o prawo do normalnego traktowania.

W Polsce osoby interseksualne, ich partnerzy i rodziny też mogą szukać pomocy. Medyczne wsparcie oferuje przede wszystkim Zakład Andrologii i Endokrynologii Płodności Uniwersytetu Medycznego w Łodzi i jego kierownik prof. Krzysztof Kula, a także poradnia endokrynologiczna Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie oraz dr Janusz Krzyżowski w swojej prywatnej psychiatrycznej poliklinice w Warszawie. Wirtualna grupa wsparcia psychologicznego istnieje natomiast na forum serwisu hermafrodytyzm.org. Jego twórcą i moderatorem jest najbardziej znana polska interseksualistka – Milena. O swoich doświadczeniach opowiedziała w „Przekroju“ w 2005 roku, wystąpiła też w TVN w „Rozmowach w toku“. Wychowana jako chłopiec, bita i poniewierana za chodzenie w sukienkach, została wreszcie modelką. Rude, kręcone loki, biała suknia do kostek. Wyszła za mąż. Pracuje w Warszawie.

Organizacje osób o płci obojnakiej nawołują do rezygnacji z inżynierii seksualnej i pogodzenia się z istnieniem form pośrednich. Medycyna nie może ich uleczyć.