Najnowsze metody prostowania zębów: o aparatach ortodontycznych

Każdy z nas marzy o zębach pięknych niczym z reklamy. Już nie wystarczy, że są śnieżnobiałe, ważne by były także proste. Niestety matka natura niewielu z nas obdarzyła takimi zębami. Aby spełnić swoje marzenia musimy sięgnąć po aparat ortodontyczny. Decydując się na aparat na pewno mamy mnóstwo pytań. Oto najczęstsze pytania i odpowiedzi dotyczące aparatów ortodontycznych.

Nowoczesne aparaty ortodontyczne naprawdę potrafią czynić cuda! Szpara między jedynkami albo wysunięta szczęka?  To już nie problem! Możesz to poprawić nie tylko dla urody ale i dla zdrowia!!

Wady zgryzu mogą mieć podłoże genetyczne. Czasem są skutkiem zakażenia wirusowego lub bakteryjnego w pierwszym trymestrze ciąży lub nieprawidłowego ułożenia dziecka w brzuchu matki. Ale najczęściej sami jesteśmy sobie winni: pozwalamy dziecku ssać palec, nie karmimy piersią, za to zbyt długo podajemy butelkę (według stomatologów roczne dziecko powinno jeść łyżeczką i pić z kubka).

Na wady zgryzu narażone są dzieci, które oddychają buzią (z powodu alergii lub infekcji górnych dróg oddechowych). Sprzyja im próchnica, przedwczesna utrata zębów mlecznych i stałych, a także choroby przyzębia.

1. Kiedy jest pora na pierwszą wizytę?

Jeśli dziecko rozwija się prawidłowo, najlepiej pójść do ortodonty w 6. roku życia, gdy zaczynają wyżynać się pierwsze zęby stałe. Lekarz stwierdzi, czy nie ma jakichś wad w ukształtowaniu szczęki. W zależności od rodzaju wady może od razu zająć się korekcją albo wyznaczy termin następnej wizyty za rok, dwa czy po wymianie zębów przednich. Do 11–12. roku życia ortodonta pracuje nad wyrównaniem proporcji szczęk (np. pobudza ich wzrost). Prostowanie i wyrównywanie zębów odkłada się na później, gdy dziecko będzie już miało wszystkie zęby stałe (12–14 lat).

2. Dorosły może poprawić zgryz?

Korekcie wady zgryzu może się poddać każdy, bez względu na wiek. Ale u osoby dorosłej trwa to na ogół dłużej, ponieważ kość jest bardziej uwapniona i przez to trudniej ją uformować. Dodatkowo pewne schorzenia w obrębie jamy ustnej mogą spowodować odroczenie założenia aparatu.
Czasem na efekty leczenia wpływa obecność koron i mostów.

3. Dlaczego prostowanie zębów jest konieczne?

Zwykle decydujemy się na aparat ze względów estetycznych, a powinno się go zakładać głównie dla zdrowia. Proste zęby i prawidłowy zgryz są mniej narażone na próchnicę (łatwiej je czyścić) i na choroby przyzębia (stany zapalne lub ropnie dziąseł), dlatego mogą nam dłużej służyć. Jeśli zęby są niewłaściwie ustawione, to podczas jedzenia ich powierzchnie nadmiernie się ścierają, co pogłębia wadę zgryzu. Dlatego niekiedy dochodzi do chorób zwyrodnieniowych stawów skroniowo-żuchwowych. Przy niewłaściwym zgryzie zęby nie mogą pełnić swojej podstawowej funkcji – rozdrabniania pokarmu. Połykamy niedokładnie pogryzione kęsy, a to zaburza pracę przewodu pokarmowego.

4. Jakie są rodzaje aparatów?

Typ zastosowanego aparatu ortodontycznego zależy od rodzaju wady, wieku pacjenta, higieny. Leczenie ortodontyczne służy nie tylko zachowaniu zdrowia zębów, przyzębia, stawów skroniowo-żuchwowych ale także dobremu samopoczuciu (komfortowi jamy ustnej), niwelowaniu niektórych wad wymowy, estetycznemu wyglądowi uśmiechu, a nawet modzie.

Najczęściej dzieli się je na aparat:

• Ruchomy (wyjmowany) proponuje się dziecku, które ma zęby mleczne lub mieszane. Należy go nosić 12–14 godzin na dobę przez 1,5–2 lata. Służy on usuwaniu wad w obrębie szczęk, a zęby prostuje tylko w niewielkim stopniu. Jeżeli dziecko ma krzywe zęby, po usunięciu wady zgryzu (za pomocą aparatu ruchomego) zakłada się aparat stały, przeznaczony do prostowania zębów. Jest to typ aparatu, który pacjent
• może zdejmować samodzielnie. Może zawierać elementy dodatkowe takie jak 1. – śruba, 2. – sprężyna

• Stały (ma różne elementy zakładane przez lekarza i tylko przez niego mogą być zdjęte) stosuje się przy uzębieniu stałym. Można nim zrobić najdrobniejsze poprawki estetyczne, ale też wyleczyć ciężką wadę w obrębie szczęki, np. pobudzić rozwój szczęki na szerokość (wówczas indywidualnie zrobione metalowe konstrukcje z elementami akrylowymi zakłada się tylko na zęby boczne). Jednak najbardziej popularne są aparaty stałe prostujące zęby, które przykleja się do zewnętrznych powierzchni wszystkich zębów (zewnętrzne). Aparat wewnętrzny, czyli lingwalny przyklejony po wewnętrznej stronie zębów, jest całkiem niewidoczny. Aparaty estetyczne są to aparaty stałe, których elementy wykonane są tak, aby zapewnić pacjentom najwyższą jakość leczenia przy minimalnej widoczności aparatu. Najbardziej rozpowszechnione są aparaty ceramiczne lub porcelanowe (o zabarwieniu mlecznym) oraz aparaty szafirowe (kryształowe) zapewniające całkowitą przezierność oraz najskuteczniejszą mechanikę leczenia.

Podsumowując:

Zalety:
– maksymalna skuteczność związana z 24 godzinnym działaniem na zęby – jest to najlepszy
sposób na niezdyscyplinowanych pacjentów, dla czynnie uprawiających sport i mających dużo  zajęć pozaszkolnych
– przewidywalny czas leczenia to średnio około 2 lata
– pacjenci zazwyczaj nie mają problemów z wymową
– w przypadku wystąpienia infekcji dróg oddechowych mamy zachowaną ciągłość leczenia
u pacjentów oddychających przez usta i u alergików.
– dzięki aparatom stałym zyskujemy maksymalną możliwość korekty zgryzu związaną
z indywidualnym przyłożeniem siły działania do każdego zęba

Utrudnieniami w tej technice leczenia mogą być:

– dostateczne utrzymanie higieny jamy ustnej
– niewielka bolesność zębów
– możliwość powstawania odleżyn na błonie śluzowej warg i policzków w początkowym okresie
leczenia
– niebezpieczeństwo znacznej resorpcji korzeni przy stosowaniu zbyt dużych sił ortodontycznych.

5. Ile kosztuje piękny uśmiech?

• aparat ruchomy – od 500 do 1 tys. zł
• komplet aparatów stałych zewnętrznych:
  • metalowych – od 2 do 3 tys. zł
  • porcelanowo-kompozytowych – od 3 do 4 tys. zł
  • z kryształu – od 4 do 5 tys. zł
• stałe lingwalne (jeden łuk) – od 3,5 do 7 tys. zł
• pierwsza wizyta u ortodonty – ok. 250 zł
• wizyty kontrolne – od 200 do 400 zł
• komplet aparatów retencyjnych – od 850 do1,5 tys. zł

W wielu gabinetach można negocjować rozłożenie opłaty na raty.

6.  Z czego składa się i jak działa aparat zewnętrzny?

Każdy standardowy aparat jest skonstruowany tak samo. Składa się z metalowych pierścieni przyklejanych do zębów trzonowych oraz zamków (małe kosteczki) mocowanych do „frontu” każdego zęba. Przez zamki przewlekany jest cieniutki drucik, który działa na zęby z określoną siłą, przesuwając je względem siebie lub obracając względem własnej osi. Zamki mogą być metalowe (także w wersji dla alergików) lub kosmetyczne (białe, kryształowe). Są jeszcze ligatury- to elementy elastyczne wymieniane przy każdej wizycie, dostępne we wszystkich kolorach  ( dla osób z dużą wyobraźnią) oraz łuk -element wymieniany kilka razy w trakcie leczenia

7. Kto nie może nosić aparatu?

Bezwzględnym przeciwwskazaniem są choroby związane z obniżoną odpornością organizmu (np. białaczka). Przeciwwskazania czasowe mają pacjenci z nieleczonymi zaburzeniami hormonalnymi czy niewyrównaną cukrzycą, ponieważ korygowanie zgryzu nie przebiega u nich prawidłowo. Ale osoby, które leczą się w poradniach specjalistycznych i mają prawidłowy poziom hormonów czy cukru, mogą już być leczone ortodontycznie. Aparatów nie zaleca się osobom przyjmującym niektóre leki, np. przeciw osteoporozie (odbywająca się pod wpływem tych leków przebudowa struktury kości utrudnia leczenie ortodontyczne), a także w przypadku postępującej choroby przyzębia (przedtem trzeba zlikwidować stany zapalne w jamie ustnej). Osoby z zanikami kości i rozchwianymi zębami mogą być leczone ortodontycznie, ale dopiero po 3–6 miesiącach od zakończenia leczenia periodontologicznego.

8. Które zamki są najmniej widoczne?

Podstawowe rodzaje zamków:

– metalowe

• wysoka trwałość materiału
• biokompatybilność, odporność na korozję
• niewielkie rozmiary
• wysoka estetyka i komfort
• podstawa zamka wykonana z mikrosiateczki gwarantuje doskonałe przyleganie a jednocześni łatwość zdjęcia zamka po zakończeniu leczenia

– antyalergiczne

• materiały wykorzystane do wykonania zamka nie zawierają niklu, w gabinecie stosowana jest wersja „mini”

– kompozytowo-ceramiczne

• estetyczne właściwości

• niewielkie wymiary
• stosowane na niewielkie wady ortodontyczne

– ceramiczne

• kolor zbliżony do naturalnego koloru zębów

• doskonała estetyka
• bardzo duża wytrzymałość i efektywność leczenia
• siły tarcia identyczne jak w zamkach metalowych
• łatwy i bezpieczny sposób odklejania zamka

– ceramiczne z metalowym splotem

• bardzo duża wytrzymałość i precyzja działania (zbliżona do zamków metalowych)

– szafirowe (kryształowe)

• wykonane z monokrystalicznego szafiru

• całkowita przezroczystość daje naturalny wygląd
• gładka powierzchnia i zaokrąglone kontury skrzydełek zamka daje maksymalny komfort dla pacjenta
• bardzo dobre parametry techniczne z minimalnym tarciem

9. Czy aparat zakłada się od razu podczas pierwszej wizyty?

Nie. Najpierw trzeba zrobić zdjęcie rentgenowskie: panoramiczne zębów i boczne czaszki (by określić ułożenie zębów w stosunku do kości czaszki) oraz fotografię zębów i twarzy (by ocenić rysy twarzy i ustawienie zębów przed leczeniem). Jeżeli wada jest skomplikowana, lekarz może zlecić wykonanie dodatkowych RTG, np. nadgarstka, żeby stwierdzić, czy dziecko przestało już rosnąć. Następnie robi się wyciski wszystkich zębów, z których wykonuje się modele szczęki i żuchwy. Potem lekarz ustala plan leczenia. Czasem jeszcze trzeba usunąć zęby, wyleczyć je i zdjąć kamień. Dopiero po tych wszystkich przygotowaniach zakłada się aparaty: jeden na górne, drugi na dolne zęby. W niektórych przypadkach aparatów nie zakłada się jednocześnie.

10. Prostowanie zębów jest bolesne?

Samo zakładanie aparatu nie boli, ale wymaga cierpliwości, ponieważ trwa ok. półtorej godziny. Potem przez 7–10 dni zęby mogą boleć przy nagryzaniu. Organizm musi przyzwyczaić się. Po wizytach kontrolnych ból trwa krócej, 3–7 dni. Często po 5, 6 miesiącach od założenia aparatu dyskomfort po wizytach kontrolnych po kilku godzinach ustępuje. Ale wszystko zależy od indywidualnej wrażliwości. Dla jednych noszenie aparatu jest tylko nieprzyjemne, dla innych wręcz bolesne, zaś inni nic nie czują. Gdy aparat obciera np. policzek, trzeba nałożyć na zamek specjalny wosk, wówczas przestanie go kaleczyć. Pacjenci zazwyczaj dostają go od ortodonty.

11. Zdjęcie aparatu oznacza zakończenie kuracji?

Po zdjęciu aparatu trzeba jeszcze utrwalić efekt prostowania zębów. W tym celu lekarz zakłada tzw. aparat retencyjny, który zabezpieczy zęby przed przesunięciem się na dawne miejsce. Metody są różne. Czasem do dolnych i górnych zębów przykleja się od wewnątrz metalowe łuki i dodatkowo na górne zęby zakłada odpowiedni aparat, który można zdejmować. Innym razem metalowy łuk przykleja się tylko do dolnych zębów, a na górnych nosi się aparat ruchomy. Decyzję o najlepszej metodzie podejmuje ortodonta. Aparat ruchomy przez pierwszy miesiąc trzeba nosić cały czas, zdejmując go tylko do jedzenia i mycia zębów. Potem lekarz stopniowo skraca czas jego noszenia. Zwykle aparat ten jest potrzebny tak długo, jak długo trwało prostowanie zębów. Łuki średnio nosi się przez 2 lata, ale w niektórych przypadkach nie można się z nimi rozstać już do końca życia. Wówczas wymienia się je co 5–10 lat. W czasie noszenia aparatów retencyjnych trzeba odwiedzać lekarza co 1–6 miesięcy. Retencja jest dożywotnia.

12. Co robić, gdy pojawi się próchnica?

Jeżeli zamki są właściwie przyklejone i dba się o higienę, nie rozwija się pod nimi próchnica. Aparat mocuje się na klej, który zawiera fluor i szczelnie wypełnia przestrzeń między zamkiem a zębem, uniemożliwiając powstanie ubytku. A wszystkie odsłonięte części zębów ortodonta kontroluje podczas każdej wizyty. Jeżeli znajdzie dziurę, trzeba ją wyleczyć. W razie potrzeby ortodonta zdejmuje i przykleja łuk albo zamek, a stomatolog wypełnia ząb. Aparat trzeba założyć jak najszybciej, bo inaczej cofną się postępy leczenia i wówczas może okazać się, że łuk nie będzie pasował na zęby. Najlepiej, gdy oba gabinety ze sobą sąsiadują i bezpośrednio po zaplombowaniu zęba można wrócić do ortodonty.

13. Jak częste muszą być kontrole?

Co miesiąc, a w przypadku aparatów samoligaturujących (same się regulują) co 6–8 tygodni. W czasie wizyty ortodonta sprawdza postępy leczenia i ustawia nacisk metalowej linki na zęby, od którego zależy ich przesuwanie się we właściwym kierunku. Zaniedbanie tego obowiązku może zniweczyć efekt dotychczasowego leczenia. Niekiedy potrzebna jest też pomoc higienistki w czyszczeniu zamków i zębów. Aparaty czy to zewnętrzne, czy wewnętrzne średnio trzeba nosić 1,5 roku. I niczego nie można tu przyśpieszyć, bo zastosowanie zbyt dużej siły przesuwającej zęby albo zbyt częste wymienianie elementów pracujących aparatu może doprowadzić do uszkodzenia zębów. Ale wszystko zależy od wady zgryzu i wieku pacjenta. Czasem na usunięcie jej potrzeba 2,5–3 lata.

14. Jak myje się zęby z aparatem?

Przy noszeniu aparatów ruchomych jest to łatwe. Po zdjęciu aparatu zęby myjemy normalną szczoteczką i pastą, a aparat szczoteczką i mydłem. Aparat stały wymaga więcej zachodu. Trudność mycia zębów z aparatem polega na dotarciu do wszystkich powierzchni zębów i elementów aparatu. Do mycia trudno dostępnych miejsc służą specjalne akcesoria : szczotki ortodontyczne z rowkiem, wyciorki różnej grubości, nitka z utwardzoną końcówką, płyn do płukania jamy ustnej.

15. Czy aparat ortodontyczny przeszkadza w jedzeniu lub całowaniu się?

Podczas noszenia aparatu jedzenie jest trochę utrudnione i nie wszystko możemy jeść. Musimy unikać pokarmów twardych i wszystko rozdrabniać na małe kawałki. Trzeba nauczyć się w nim jeść. Najpierw wybierać produkty miękkie i kroić je na małe kawałki. Z czasem nabiera się wprawy i można jeść już prawie wszystko z wyjątkiem coli (może rozpuścić się klej), produktów twardych (orzechy, czekolada) i lepkich ciągnących słodyczy (krówki, ciastka lub batony z karmelem). Nie wolno też żuć gumy. Najlepiej wyrobić w sobie nawyk uważania, zwłaszcza podczas gryzienia przednimi zębami.

Pokarm plącze się między drucikami i niestety trzeba natychmiast wymyć zęby oraz aparat ortodontyczny. Nie jest to nic nowego, gdyż każdy po posiłku powinien wymyć zęby obojętnie, czy ma aparat lub nie:) Jeśli chodzi o drugą część pytania to myślę, że noszenie aparatu w tym wypadku może być atrakcyjne.

16. Ile trwa zakładanie ortodontycznego aparatu stałego?

Około jednej godziny.

17. Jak szybko można spodziewać się efektów leczenia aparatem ortodontycznym?

Zęby to nie meble i nie da się ich przestawić z kąta w kąt, żeby kość uległa przebudowie potrzeba czasu, niemniej jednak już po upływie około 3 miesięcy pacjent widzi znaczącą poprawę w wyglądzie swojego uzębienia.

18. Czy można zmienić ortodontę lub metodę korekcji zębów podczas leczenia?

Jeżeli istnieje taka konieczność, to należy poprosić lekarza prowadzącego o skontaktowanie się z nowym ortodontą, aby mógł przekazać swój plan leczenia. Natomiast o zmianie metody leczenia często decyduje sam ortodonta , gdyż istnieje tzw. „diagnoza przez leczenie”, gdzie np. próbujemy wyleczyć pacjenta bez usuwania zębów i nie możemy osiągnąć zadowalających rezultatów.

20. Czy leczenie ortodontyczne może zmienić rysy twarzy?

Już sama wada zgryzu powoduje niekorzystne zmiany w rysach twarzy, dlatego po korekcie ortodontycznej na pewno zmienią się na plus.

Materiały: www.ortodonta-warszawa.pl, www.poradnikzdrowie.pl, www.krput.org.pl

Zobacz również:

1. Najlepsze metody wybielania zębów
2. Od czego brudzą się zęby
3. Co jest za darmo u dentysty?
4. Największe żywieniowe oszustwa